فلج بل (فلج عصب صورت)

شاید شما با بیمارانی برخورد کرده باشید که به طور ناگهانی عضلات یک طرف صورت ‌شان فلج شده و نمی توانند آب دهان خود را در قسمتی که فلج شده است، به خوبی حفظ کنند. این مشکل اغلب تداعی کننده نوعی بیماری موسوم به “فلج بل” است.

فلج بل یا همان فلج عصب صورت Bell’s Palsy (Idiopathic Facial Paralysis) ، سبب ضعف یا از کارافتادگی عضلات مسوول حرکات ارادی در یک طرف صورت می‌ شود.

این بیماری ناشی از آسیب عصب صورتی است که از زیر گوش به سمت عضلات همان طرف صورت حرکت می‌ کند.

علت این اختلال مشخص نیست و اطلاعات چندانی هم درباره ظهور و پیشرفت این بیماری وجود ندارد. نظریه غالب این است که عصب صورت، احیانا در اثر عفونتی ویروسی مانندزونا ، ملتهب می ‌شود، اما این عصب هیچ مکانی برای متورم شدن در داخل کانال استخوانی که از آن عبور می ‌کند، ندارد.

فلج بل در نتیجه این آسیب عصبی به دلیل محدودیت مکانی یا تحت فشار قرار گرفتن آن در کانال استخوانی ایجاد می ‌شود.

علایم فلج بل

فلج کامل یک طرف صورت، ظاهری بی‌ تفاوت و بی‌ روح به شما می‌ دهد، زیرا در طرف درگیر، عضلات ناحیه پیشانی تا زیر دهان هیچ حرکتی ندارند. ممکن است گوشه دهان شما دچار افتادگی شود و شما برای نگه داشتن آب دهان در طرف درگیر با مشکل روبه‌رو شوید. زمانی که شما عضلات سمت درگیر را حرکت می ‌دهید، چهره ‌ای مضحک پیدا می ‌کنید. چشم طرف درگیر ممکن است به شکل ناقص بسته شود، یا به هیچ وجه بسته نشود و بنابراین امکان نشتاشک  از آن چشم وجود دارد.

برخی از افراد از درد پشت گوش، ناحیه فک یا یک طرف صورت شکایت دارند.

ممکن است احساس کنید طرف درگیر دچار کشیدگی یا انقباض شده و احیانا دچار تغییراتی در ترشح بزاق و حس چشایی، افزایش حساسیت به سر و صدا یا اشکال در تکلم یا غذا خوردن شوید.

فلج بل می تواند در هر سنی روی دهد، اما در سنین ۳۰ تا ۶۰ سالگی شایع‌ تر است. گاهی اوقات با عفونتی در گوشه میانی  در ارتباط است.

طرز تشخیص

فلج بل اغلب به صورت ناگهانی بروز می ‌کند. ممکن است هنگام بیدار شدن از خواب متوجه آن شوید. ممکن است یکی دو روز پیش از فلج، دردی در پشت گوش‌ های خود احساس کنید. حداکثر فلج در عرض ۴۸ ساعت پس از بروز بیماری مشاهده خواهد شد.

پزشک قادر خواهد بود با نگاه به صورت شما و درخواست برای حرکت دادن برخی از عضلات صورت، به تشخیص زودهنگام دست یابد.

بیماری‌ های دیگری مانندسکته مغزی هم می ‌توانند سبب فلج یک طرفه صورت شوند و به همین علت، ارزیابی دقیق برای رد کردن یا افتراق این اختلالات لازم است.

فلج بل اغلب تمامی عضلات یک نیمه صورت از جمله عضلات پیشانی را به شکلی یکسان درگیر می‌ کند.

در سکته مغزی به ‌طور معمول عضلات پیشانی در سمت درگیر کارایی خود را حفظ کرده و فلج نمی‌ شوند. پزشک ممکن است برای شما یک آزمون نوار عضله هم درخواست کند. این آزمون، فعالیت الکتریکی عضلات را در پاسخ به تحریک، اندازه ‌گیری می‌ کند تا به این طریق شدت آسیب عصبی مشخص شود.

فلج بل چقدر جدی است؟

فلج بل اغلب مشکلی گذرا و موقتی است. در ۸۰ درصد موارد، بهبود در عرض دو تا سه هفته پس از بروز آغاز شده و به فاصله چند ماه تکمیل می ‌شود. موارد خفیف این بیماری زمانی مشخص می‌ شود که که فرد لبخند می ‌زند. بهبود فلج تا پایان هفته اول، حکایت از سرانجام مطلوب این بیماری دارد. بهبود فرآیند متغیری است و نوار عضله در تعیین پیش ‌آگهی کمک می ‌کند.

گاهی رشد دوباره و بی‌ هدف رشته‌ های عصبی مشکلاتی را برای فرد به وجود می ‌آورد. رشته ‌های گمراه عصبی سبب انقباض ناخواسته ی برخی از عضلات حین حرکت صورت می ‌شوند.

اصول درمان فلج بل

اغلب بیماران بدون درمان خاصی به طور کامل خوب می ‌شوند. پزشکان مطمئن نیستند که هر گونه درمانی بتواند در نتیجه نهایی فلج بل تغییری ایجاد کند. اما اگر قادر نیستید چشم خود را به طور کامل ببندید، لازم است برای محافظت از خشکی بیش از حد آن که می‌ تواند به زخم قرنیه منجر شود، اقداماتی را انجام دهید.

استفاده از چشم‌ بند موقتی یا مالیدن پماد می ‌تواند از آسیب چشم حین خواب جلوگیری کند. استفاده از قطره‌ های مرطوب کننده مانند قطره های چشمی ، چشم را در برابر گرد و غبار وخشکی محافظت می ‌کند.

پزشکان گاهی دارویی کورتونی تجویز می‌ کنند تا با مصرف آن از ورم احتمالی عصب صورت کم شود.

داروی ضد ویروس آسیکلوویر می‌ تواند به کاهش آسیب عصب توسط عوامل ویروسی کمک کند.

پزشک ممکن است برای حفظ کشش عضلات، فیزیوتراپی و ماساژ صورت را هم توصیه کند.

منبع: سایت دکتر حسین زاده

دکتر علی فرخانی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی
آدرس : اصفهان، خیابان شمس آبادی، چهارراه قصر، روبروی بانک ملت، مجتمع پزشکی قصر، طبقه زیرزمین